 |
| Current Account and Savings Account |
व्यापारी, व्यावसायिक किंवा उद्योजकांना दररोज अनेक आर्थिक व्यवहार बँकेद्वारे करावे लागतात, यांच्यासाठी बँकेतील चालू खाते योग्य असते. दुसरीकडे पगारदार व्यक्ती, दरमहा ठराविक उत्पन्न असणार्‍या व्यक्ती किंवा कुटुंबासाठी पैसे वाचवण्यासाठी आणि व्यवस्थापित करण्यासाठी बचत खाते हा एक उत्तम खाते पर्याय आहे. चालू खाते आणि बचत खाते यांच्यातील निवड करतांना तुमच्या आर्थिक व्यवहारांच्या गरजा आणि स्वरूप विचारात घेतले पाहिजे. खरे तर चालू खाते, ज्याला चेकिंग खाते म्हणूनही ओळखले जाते, जे लोक किंवा व्यवसाय एका दिवसात अनेक व्यवहार करतात त्यांच्यासाठी सर्वोत्तम पर्याय आहे. त्यामुळे, तुमच्या विशिष्ट आवश्यकतांवर आधारित तुमचा खाते प्रकार ठरविणे योग्य आहे. प्रत्येक प्रकारच्या खात्याची वैशिष्ठ्‌ये, खर्च आणि फायदे यांचे विश्लेषण करा आणि त्यानुसार तुमच्या आर्थिक उद्दिष्टांना अनुकूल असे खाते निवडणे योग्य ठरते.
{tocify} $title={Table of Contents}
चालू खाते आणि बचत खाते यांच्यातील फरक
खाते निवडताना, व्याज दर, किमान शिल्लक आवश्यकता, व्यवहार मर्यादा आणि संबंधित शुल्क यासारख्या घटकांचे काळजीपूर्वक मूल्यांकन करा. बँका बर्‍याचदा ऑनलाइन बँकिंग, मोबाइल प्स आणि झिरो-बॅलन्स खाती यासारखे अतिरिक्त लाभ देतात जे सुविधा वाढवू शकतात. बँकांमधील या वैशिष्ट्‌यांची तुलना केल्याने तुम्ही तुमच्या आर्थिक गरजांनुसार जास्तीत जास्त लाभ मिळवू शकता. वारंवार वैयक्तिक व्यवहारांची आवश्यकता असल्यास बँकेच्या शाखा आणि एटीएम नेटवर्कच्या सुलभतेचा विचार करणे आवश्यक आहे. तसेच देखभाल शुल्क, ओव्हरड्राफ्ट दंड आणि व्यवहार शुल्क यांसारखे छुपे शुल्काचे देखील मूल्यांकन करणे आवश्यक आहे. शिवाय, बँकेची विश्वासार्हता आणि सेवा गुणवत्ता दीर्घकालीन समाधानामध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.
उद्देश
चालू खाते हे दुकानदार, व्यापारी, कंपन्या आणि सेवा संस्थांसारख्या व्यवसाय करणार्‍यांसाठी आहे. साधारणपणे, चालू खात्यातील व्यवहारांचे प्रमाण खूप जास्त असते. म्हणजेच चालू खाते असण्याचा प्राथमिक उद्देश वारंवार व्यवसाय/आर्थिक व्यवहार करणे हा आहे. दुसरीकडे, बचत खाते, मुख्यतः अशा व्यक्तींसाठी आहे, जे त्यांचे पगार/उत्पन्न खात्यात जमा करतात आणि त्यांचा वैयक्तिक आणि घरगुती बिले भरण्यासाठी वापरतात. तसेच बचत खाते उघडण्याची अनेक कारणे आहेत. काही लोकांना त्यांचा निधी सुरक्षित करायचा आहे, अल्प-मुदतीच्या उद्दिष्टांसाठी बचत करायची आहे किंवा फक्त आपत्कालीन निधी तयार करायचा आहे.
बचत की खर्च
बचत आणि चालू खात्याच्या उद्देशातील मुख्य फरक हा आहे की बचत खाते हे अशा व्यक्तींसाठी असते ज्यांना त्यांचे उत्पन्न बँकेत बचत करून वाढवायचे आहे. म्हणून तुमच्या उत्पन्नाचा नियमित स्रोत असल्यास बचत खाते हा सर्वोत्तम पर्याय आहे. बचत खाते अल्पकालीन आर्थिक उद्दिष्टे असलेल्या व्यक्तींसाठी देखील उपयुक्त आहे, जसे की भविष्यातील सुट्टीसाठी बचत करणे, लग्नासाठी पैसे देणे किंवा कार खरेदी करणे. चालू खाते हे नियमित व्यवहार करणार्‍या फर्म किंवा कंपन्यांसाठी असते की ज्यांना रोज हजारो-लाखो रूपयांची देवाण घेवाण करून उलाढाल करायची असते.
पैशांचा स्त्रोत
नोकरीत असणारे पगारदार कर्मचारी किंवा विशिष्ट नियमीत किंवा अनियमीत मासिक उत्पन्न असलेल्या लोकांसाठी बचत खाते सर्वात योग्य आहे. ज्या व्यापारी आणि उद्योजकांना बँकेद्वारे दररोज छोट्या मोठ्या रकमेचे अनेक व्यवहार करावे लागतात, त्यांच्यासाठी चालू खाते योग्य आहे.
मासिक व्यवहार
बचत खात्याची सुविधा देणार्‍या बँका एका महिन्यात ठराविक व्यवहार मोफत करण्याची सुविधा देतात. त्यानंतर होणार्‍या व्यवहारांना शुल्क आकारले जाऊ शकते. हा नियम बँकेनुसार वेगळा असतो. चालू खात्यात जास्तीत जास्त किती व्यवहार करता येतील यावर कोणतीही मर्यादा नसते. मूळातच बँकेद्वारे भरपूर आर्थिक व्यवहार करण्यासाठीच चालू खाते बनलेली असतात. मात्र काही बँका तुम्ही व्यवहार विशिष्ट मर्यादा ओलांडल्यानंतर तुमच्याकडून शुल्क आकारतात.
व्याज
साधारणपणे चालू खात्यावर व्याज दिले जात नाही. अनेक बँका सहसा कोणतेही व्याज देत नाहीत. मात्र काही बँका विशिष्ट अटी व शर्तींच्या अधीन चालू खात्यात ठराविक बॅलेन्स कायम ठेवल्यास व्याज देऊ करतात. बचत खात्याच्या अंतर्गत, खातेधारकाद्वारे बचतीवर व्याज मिळते. सर्व बँका प्रत्येक बचत खात्यावर ठराविक व्याज (२.६०% ते ८.००% वार्षिक व्याज) देतात. मिळवलेले व्याज तुमच्या खात्यात दररोज नाही तर दर तिमाही किंवा अर्ध्या वर्षात जमा केले जाते.
खात्यांमध्ये किमान शिल्लक
बचत खात्याच्या बाबतीत, तुम्ही किमान शिल्लक राखली पाहिजे. मिनिमम बॅलन्स म्हणजेच किमान शिल्लक ही किमान रक्कम आहे जी नेहमी तुमच्या खात्यात असायला हवी जेणेकरून ते निष्क्रिय होण्यापासून किंवा लॅप्स किंवा फ्रीझ होणार नाही. बचत खात्यांसाठी, आवश्यक किमान शिल्लक सहसा कमी असते. तुम्ही आवश्यक रक्कम राखण्यात अयशस्वी झाल्यास, बँक नॉन-मेंटेनन्स शुल्क आकारू शकते. तथापि, चालू खात्यांसाठी, एखाद्याला किमान शिल्लक म्हणून तुलनेने जास्त रक्कम ठेवण्याची आवश्यकता असते. चालू खात्यासाठी आवश्यक असलेली किमान शिल्लक बचत खात्याच्या तुलनेत खूप जास्त असतेे आणि ती बँक धोरणांवर अवलंबून असते, जी बॅकेनुसार बदलतेे.
देखभाल शुल्क
बहुतांश बँका बचत खात्यावर देखभाल शुल्क म्हणून विशिष्ट रक्कम आकारतात, तर काही बँका शून्य शिल्लक बचत खाते देखील देतात जे शिल्लक न ठेवल्याबद्दल कोणतीही अतिरिक्त रक्कम आकारत नाहीत. चालू खात्यावरील देखभाल शुल्क देखील बँक धोरणांवर अवलंबून असते कारण काही बँका अंदाजे रु. १,५०० आकारतात तर काही कोणतेही शुल्क आकारत नाहीत.
अतिरिक्त फायदे
अनेक चालू खाती ओव्हरड्राफ्ट पर्याय देतात, जे व्यवसायात रोख प्रवाह व्यवस्थापित करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण असू शकतात. काही बँका त्यांच्या बचत खात्यासोबत प्रवास बोनस, विमा संरक्षण किंवा वैयक्तिकृत सेवा यांसारखे फायदे देतात.
चालू आणि बचत खात्यांमध्ये समानता
चालू खाते आणि बचत खात्यातील एक समानता म्हणजे ही दोन्ही खाती एटीएम किंवा डेबिट कार्ड, इंटरनेट बँकिंग सेवा आणि संयुक्त खाते किंवा एकल खाते उघडण्याच्या सुविधेसह सुविधा प्रदान करतात.
निष्कर्ष
सारांश, चालू आणि बचत खाते वेगवेगळ्या गरजा असणार्‍या वेगवेगळ्या प्रकारच्या ग्राहकांचा विचार करून डिझाईन केलेली आहेत. दोन्ही प्रकारची खाती वेगवेगळ्या गरजा भागवतात, त्यामुळे खाते निवडतांना वैयक्तिक बचत किंवा व्यावसायिक गरज या बाबी विचारात घेतलया पाहिजेत. शिवाय त्या त्या बँकांनी सादर केलेले बचत आणि चालू खात्याचे विविध प्रकारही विचारात घ्यावयास हवे. सोबत त्या खात्यांवर बँकांनी ऑफर केलेल्या विविध सुविधा जसे की ओव्हरड्राफ्ट, क्रेडीट कार्ड, डेबिट कार्ड, चेकबूक, ऑनलाईन बँकींग, विमा आदी बाबी सुद्धा दखल घेण्याजोग्या असतात. या सर्वांचा सारासार विचार करून चालू खाते की बचतखाते आणि ते सुद्धा कोणत्या बँकेत याचा निर्णय घेणे योग्य ठरेल.